عرق گیری به علم و هنر جداسازی مواد موجود در گیاهان به همراه آب مقطر گفته می شود. عرق گیری یا تقطیر همان گونه که از اسمش مشخص است به همراه تقطیر آب است.عرق‌گیری یا تقطیر گیاهان دارویی یکی از قدیمی‌ترین شیوه‌های استخراج ترکیبات مؤثره از گیاهان است. کاربردهای این عصاره‌ها گسترده است؛ از صنعت داروسازی و آرایشی گرفته تا تولید نوشیدنی‌ها، محصولات بهداشتی و طب سنتی.
در سال‌های اخیر با ورود دستگاه‌های جدید و استاندارد، کیفیت عرقیات گیاهی نسبت به روش‌های سنتی جهش بزرگی پیدا کرده است. در این مقاله، روش‌های مختلف عرق‌گیری، تفاوت‌ها، مزایا و معایب هر کدام را بررسی می‌کنیم.
عرق‌گیری یعنی استخراج بخار معطر از گیاه و تبدیل دوباره آن به مایع.
فرآیند کلی شامل سه مرحله است:
اما تفاوت اصلی روش‌ها در این است که چگونه بخار تولید میشود و گیاه چگونه در دستگاه قرار می‌گیرد.
در این روش، گیاه و آب با هم در دیگ ا استیل ریخته میشود و با حرارت مستقیم گرم می‌گردد.
نحوه کار
گیاه درون آب قرار می‌گیرد (غرق میشود) حرارت مستقیم شعله باعث جوشیدن آب میشود . بخار معطر به سمت خنک‌کن هدایت و تقطیر میشود.
مناسب برای: مصارف خانگی یا تولید محدود
مدرن‌ترین و استانداردترین روش روز دنیا – و یکی از تخصص‌های گروه صنعتی زمزمی
در این روش، بخار از زیر گیاه وارد مخزن میشود و بدون تماس مستقیم با شعله، عملیات استخراج انجام می‌گیرد.
نحوه کار
گیاه در یک سبد یا محفظه جداگانه داخل دستگاه قرار می‌گیرد، بخار از کف مخزن تزریق میشود و بخار از میان گیاه عبور کرده و مواد مؤثره را با خود می‌برد. بخار معطر در خنک‌کن تبدیل به عرق یا اسانس میشود.
مزایا
مناسب برای: تولید صنعتی، کارگاه‌های حرفه‌ای، عرقیات باکیفیت صادراتی
اگر هدف تولید باکیفیت، بازده بالا، مصرف انرژی کمتر و استانداردسازی باشد، روش تزریق بخار بهترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین انتخاب است.
به همین دلیل در سال‌های اخیر دستگاه‌های تزریق بخار جایگزین روش‌های سنتی شده‌اند و بسیاری از تولیدکنندگان حرفه‌ای و صنایع دارویی از این روش استفاده می‌کنند.
عرق‌گیری یک فرآیند تخصصی است و انتخاب روش مناسب کاملاً به هدف تولید، حجم کار و کیفیت مورد انتظار بستگی دارد. روش سنتی برای تولیدات کوچک مناسب است، اما روش تزریق بخار، استانداردترین و مدرن‌ترین شیوه در دنیاست که کیفیت و بازدهی بسیار بالایی دارد.
در دستگاه های پخت سنتی بدنه مخزن پخت از مس میباشد،مس یک ماده‌ی معدنی است که فواید متعددی برای سلامتی بدن دارد. تولید انرژی در بدن، پیشگیری یا به تاخیر انداختن آرتریت، جلوگیری از پوکی استخوان، کمک به سوخت‌وساز و بهبود سلامت قلبی و عروقی از جمله خواص مس محسوب می‌شوند.به علت وجود این خواص در دستگاه های سنتی از مس استفاده می شود.
ولی مس بنا به خواص واکنش پذیری که دارد باید حتما قلع کاری شود و هزینه جانبی زیادی برای مصرف کننده و استفاده کنندگان دارد حال با پیشرفت علم به جای استفاده از مس عموم دستگاه های تقطیر با استیل تولید میشود.
همان طور که در بالا به این امر اشاره کردیم ، دستگاه عرق گیری و تقطیر شامل دو قسمت اصلی دیگ پخت و کندانسور می باشد در این دستگاه کندانسور برای سرد کردن بخار خروجی استفاده می شود
کندانسور عموما دو مدل آبی و هوایی دارد در مدل آبی،آب سرد وارد کندانسور می شود در این قسمت آب سرد در تماس با بخار خروجی گیاه قرار می گیرد.
بخار خروجی گیاه بعد از تماس با آب سرد عمل میعان انجام می شود در این مدل بخار گرمای خود را به آب میدهد و تبدیل به عرق می شود و آب سردی که گرم شده از کندانسور خارج می شود.و به سمت برج خنک کننده آب هدایت می شود.